Τη Μεγάλη αυτή Εβδομάδα μάλλον δεν θα έρθει το δέκατο έκτο #kouragio, αν και είναι σχεδόν έτοιμο. Μένει για την επόμενη και τελευταία εβδομάδα του Απριλίου, κυρίως για κυρίως ψυχαναγκασμού.
Το σημερινό μέιλ αφορά την μετάφραση ενός κειμένου που δημοσίευσε στις 19 Απριλίου ένας από τους πιο ενδιαφέροντες ανθρώπους που ζει ανάμεσά μας. Με ότι καλό και ότι κακό μπορεί να συνεπάγεται αυτό. Το κείμενό του πάντως, αν και μιλά για την Ουκρανία και τη Ρωσία, είναι κατά κάποιο τρόπο πολύ ταιριαστό με τη Μεγάλη Εβδομάδα που διανύουμε.
Πρόκειται για το Nassim Nicolas Taleb. Πρώην οικονομικός αναλυτής, σύγχρονος διανοούμενος, Oρθόδοξος Λιβανέζος, με παγκόσμια αναγνώριση που ξεκίνησε όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο του Black Swan λίγους μήνες πριν την κατάρρευση της Lehmann Brothers και της ταυτόχρονης έναρξης της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, την οποία ο Διεθνής Τύπος θεώρησε πως την προέβλεψε.
Μια θεώρηση των πραγμάτων παράδοξη και αστεία, όσο αστείος είναι και ο ίδιος. Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με κάποιον που ισχυρίζεται πως γνωρίζει τι θα φέρει το μέλλον, αλλά με αυτόν που προσπαθεί να εντοπίσει και να περιγράψει τις αβεβαιότητες που κρύβονται μέσα οποιαδήποτε πρόβλεψη και παράλληλα να εκτιμήσει το ρεαλιστικό ρίσκο που αυτές εγκυμονούν. Υπάρχουν φορές, λέει, που μια πρόβλεψη μπορεί να έχει απειροελάχιστες πιθανότητες να επαληθευτεί, αλλά οι συνέπειες της, αν αυτό συμβεί, θα είναι μη αναστρέψιμες. Το ρίσκο δηλαδή είναι ελάχιστα χαμηλό με αριθμητικούς όρους και ταυτόχρονα μέγιστα υψηλό με όρους υπαρξιακούς.
Κάτι για τον ίδιο απλό, αλλά ακατανόητο για ένα οικονομολόγο που έχει μάθει να κοιτά, και να επιβιώνει, κοιτώντας μόνο τα αριθμητικά δεδομένα. Αυτό είναι το φαινόμενο του Μαύρου Κύκνου.
Mε πιο απλά λόγια: θα μπορούσε κανείς να πει πως οι πιθανότητες να πέσει ένας ενήλικας υγιής άνθρωπος απλά περπατώντας στην άκρη ενός γκρεμού είναι ελάχιστες. Αν όμως ένας ενήλικας υγιής άνθρωπος περπατήσει δίπλα σε γκρεμό εμπιστευόμενος απλά μια εκτίμηση ρίσκου ξεχνώντας ότι πρέπει ταυτόχρονα να ελέγξει και αν έχει δέσει τα κορδόνια του, τότε η αρχική εκτίμηση του ρίσκου είναι άχρηστη. Όχι γιατί δεν συνυπολόγισε ότι έπρεπε να ελέγξει τα παπούτσια του, αλλά γιατί αν πέσει θα είναι νεκρός.
Το παραπάνω παράδειγμα αποκτά τελείως διαφορετικό νόημα αν αντικαταστήσουμε τη λέξη γκρεμός με τη λέξη σκάλα -ας πούμε.
Όταν κάποιος κατεβαίνει μια σκάλα γνωρίζει ότι πρέπει να είναι προσεκτικός. Αν όμως εμπιστευτεί τις δυνάμεις του, κρίνει πως το ρίσκο της πτώσης είναι μικρό, και αποφασίσει να αρχίσει να κατεβαίνει τρέχοντας, αυτό δεν σημαίνει πως σταματά να αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο. Αν πέσει τελικά, στη χειρότερη περίπτωση θα σπάσει το πόδι του, όμως την επόμενη φορά θα είναι σίγουρα πιο προσεκτικός.
Στο δεύτερο παράδειγμα φαίνεται μια άλλη έννοια που τον έκανε γνωστό, αυτή του Antifragility, της αντι-ευθραυστότητας. Μιας ιδιότητας που υπό προϋποθέσεις κάνει κάποια συστήματα πιο ανθεκτικά όταν έρχονται σε επαφή με κάποιο κίνδυνο.
Το κείμενο που ακολουθεί αφορά τις εξελίξεις στην Ουκρανία μέσα από μια συνέντευξη που έδωσε στο γαλλικό περιοδικό L’ Express.
Ο ίδιος συμμάζεψε (;) και μετέφρασε στα αγγλικά αυτά που είπε, με ένα όχι και πολύ επιτυχημένο τρόπο -όπως σχολίασε μόνος του- σε κάθε περίπτωση όμως πρόκειται για φοβερά ενδιαφέρουσες και ελεύθερες σκέψεις.
*Ζητώ συγνώμη εκ των προτέρων για λάθη στη μετάφραση-απόδοση!
** Θυμίζω πως για οποιοδήποτε σχόλιο ή παρατήρηση μπορείτε απλά να απαντήσετε σ’ αυτό το μέιλ ή αλλιώς βρείτε με στο fb.
Σύγκρουση δύο συστημάτων
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι μια αντιπαράθεση μεταξύ δύο συστημάτων. Ενός μοντέρνου, νομοκρατικού, αποκεντρωμένου και πολυκέφαλου και ενός αρχαϊκού, εθνικιστικού, συγκεντρωτικού και μονοκέφαλου.
Επιθετικός εναντίον Αμυντικού Εθνικισμού
Η σύγκρουση αυτή φανερώνει μια επιζήμια σύγχυση ανάμεσα στους Ρώσους και τους υποστηρικτές τους. Μεταξύ του κράτους ως έθνους και του κράτους ως διοικητική οντότητα. Ένα κράτος το οποίο θέλει να βασίσει τη νομιμοποίησή του πάνω στην πολιτισμική ενότητα είναι τώρα καταδικασμένο να συναντήσει την εχθρότητα από άλλους. Ένας Γαλλόφωνος Ελβετός πολίτης, αν και πολιτισμικά συνδέεται μέσω της γλώσσας του με τη Γαλλία, δεν επιθυμεί να ανήκει στη Γαλλία, ούτε και η Γαλλία προσπαθεί να εισβάλει στις γαλλόφωνες περιοχές της Ελβετίας με ένα τέτοιο πρόσχημα. Επίσης οι εθνικές ταυτότητες μπορούν να αλλάξουν πολύ γρήγορα: οι γαλλόφωνοι Βέλγοι έχουν διαφορετική ταυτότητα από τους Γάλλους πολίτες. Η ίδια η Γαλλία πέρασε μέσα από μια διαδικασία εσωτερικής αποικιοκρατίας για να σβήσει και να ενοποιήσει μέσα σε μια κεντρική εθνική ταυτότητα τις κουλτούρες των ιστορικών περιοχών της Προβηγκίας, του Λανγκτόκ, του Πικάρντ και πολλών άλλων. Η εθνικότητα δεν είναι ποτέ σταθερή και ποτέ αμετάβλητη. Η διοίκηση όμως είναι.
Κατά την άποψή μου, η πολιτισμική ενότητα μπορεί να έχει νόημα μόνο με την μορφή μιας ελαχιστοποιημένης οντότητας, όπως μια πόλη-κράτος. Θα πήγαινα τόσο μακριά ώστε να πω πως ένα κράτος μόνο με μια τέτοια μορφή μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά.
Σε αυτή την περίπτωση ο εθνικισμός είναι αμυντικός, όπως στην Καταλονία, στους Βάσκους, ή στην Ορθόδοξη κοινότητα του Λιβάνου.
Στην περίπτωση όμως ενός τεράστιου κράτους όπως η Ρωσία, ο εθνικισμός μετατρέπεται σε επιθετικό.
Θυμηθείτε πως στην περίοδο της Ρωμαϊκής ή της Οθωμανικής Ειρήνης (Pax Romana και Pax Ottomana), δεν υπήρχαν μεγάλα κράτη, αλλά πόλεις-κράτη με ένα «απόμακρο» ρόλο, διάσπαρτα, εντός της αυτοκρατορίας.
Υπάρχει τελικά το μοντέλο μιας χαλαρής αυτοκρατορίας και ενός στιβαρού έθνους-κράτους που μοιάζει με αυτοκρατορία. Το δεύτερο μοντέλο αντιπροσωπεύει σήμερα η Ρωσία.
Προστασία τύπου μαφίας
Υπάρχουν τώρα δύο αυτοκρατορικά μοντέλα: είτε ένα βαρύ όπως αυτό της Ρωσίας, είτε μια κοινά συντονισμένη ένωση κρατών στο μοντέλο του ΝΑΤΟ. Θα φανεί στο τέλος ποια από τις δύο θα αναδειχθεί νικήτρια από την παρούσα σύγκρουση.
Αυτός ο πόλεμος δεν τοποθετεί απέναντι απλά την Ουκρανία και τη Ρωσία, λειτουργεί και σαν μια αντιπαράθεση μεταξύ δύο συστημάτων. Το ένα είναι μοντέρνο, αποκεντρωμένο και πολυκέφαλο, το άλλο αρχαϊκό, συγκεντρωτικό και μονοκέφαλο.
Η Ουκρανία θέλει να ανήκει στο φιλελεύθερο σύστημα: ενώ είναι σλαβόφωνη, θέλει να είναι μέρος της Δύσης, όπως η Πολωνία.
Τι είναι αυτό που αποκαλούμε Δύση;
Αυτό που αποκαλούμε «Δύση» δεν είναι μια πνευματική οντότητα, αλλά ένα κατεξοχήν διαχειριστικό σύστημα. Δεν είναι μια εθνο-γεωγραφική ορχήστρα, αλλά ένα νομικό και συνταγματικό σύστημα. Περιλαμβάνει την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και την Ταϊβάν. Αναμιγνύει τον θαλασσοκρατικό Φοινικικό κόσμο του διασυνδεδεμένου εμπορίου και τον κόσμο του Άνταμ Σμιθ που βασίζεται στα ατομικά δικαιώματα και την ελευθερία των μεταφορών, κάτω από την πίεση της κοινωνικής προόδου. Στις ΗΠΑ οι διαφορές ανάμεσα σε Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικάνους είναι μικρές αν τις δούμε κοιτώντας από ένα διαφορετικό αιώνα. Και οι δύο πλευρές θέλουν την κοινωνική πρόοδο, αλλά με διαφορετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Αντίθετα, ο εθνικισμός απαιτεί από το υπερσυγκεντρωτικό -ή χειρότερα Εγελιανό- κράτος και απ΄ τις οντότητες που διαμορφώνουν την κοινωνική ζωή να ξεριζώσουν κάθε ατομική διαφοροποίηση.
Ο εθνικισμός συχνά συνδέεται με μια πνευματική διάσταση -την βλέπουμε στον Σολζενίτσιν και τον Πατριάρχη της Μόσχας μέσω του Ρωσό-Σλαβό-Ορθόδοξου μοντέλου, κάτι που με τρομοκρατεί όντας και εγώ ο ίδιος Ορθόδοξος. Ακόμα περισσότερο, αυτή η υποτιθέμενη συνάφεια μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας είναι αμφισβητήσιμη. Η Κριμαία ήταν ρωσική από την εποχή της Αικατερίνης Β’ και ο Στάλιν ενίσχυσε τη ρωσοποίηση απομακρύνοντας τους Τατάρους. Είναι εύκολο να πούμε πως η Ουκρανία είναι η ψυχή της Ρωσίας επειδή προέρχεται από τους Ρως του Κιέβου, αλλά είναι το ίδιο εύκολο να βρει κανείς την ψυχή της Ρωσίας κοιτώντας τις Χρυσές Ορδές των απογόνων του Τζέγκινς Χαν.
Ακόμα κι αν πνευματικά η Ουκρανία ήταν μέρος της Ρωσίας, δεν θα σήμαινε πως οι Ουκρανοί δεν έχουν δικαίωμα να ενταχθούν στο Δυτικό Σύστημα. Θα μπορούσαν να είναι συναισθηματικά Σλάβοι αλλά διοικητικά οργανωμένοι σε ένα Δυτικό σύστημα και στρατιωτικά προστατευμένοι από μια συμμαχία Δυτικών, η οποία, σας υπενθυμίζω, περιλαμβάνει και την Τουρκία. Ο Πούτιν δεν το καταλαβαίνει αυτό, ούτε και κάποιοι ειδικοί στις διεθνείς σχέσεις οι οποίοι καμιά φορά αποκαλούνται «ρεαλιστές» - σκέφτομαι για παράδειγμα τον Τζον Μερσχάιμερ.
Κράτη εναντίον ατόμων
Αυτοί οι απρόσεχτοι διανοητές, όπως ο Μερσχάιμερ και άλλοι παρόμοιοι, μπερδεύουν τα κράτη με τα ατομικά συμφέροντα. Πιστεύουν πως υπάρχει μόνο ένας τρόπος εξισορρόπησης της εξουσίας μεταξύ διαφορετικών δυνάμεων. Για τον Μερσχάιμερ ο Πούτιν απλά αντιδρά στην αδικαιολόγητη επέκταση της Δύσης στα εδάφη του. Αλλά η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική: αυτό που θέλουν οι Ουκρανοί είναι να είναι μέρος σε αυτό που θα αποκαλούσα «διεθνή ευγενή (benign) τάξη», η οποία λειτουργεί καλά επειδή έχει τη δυνατότητα να αυτο-διορθώνεται, στην οποία υπάρχει μια εξισορρόπηση δυνάμεων αλλά είναι αβλαβής.
Ο Πούτιν και οι «ρεαλιστές» ανήκουν σε λάθος αιώνα, δεν σκέφτονται με όρους συστημάτων ή με όρους που συμπεριλαμβάνουν ατομικότητες. Υποφέρουν από αυτό που αποκαλώ «Σύνδρομο της Βεστφαλίας» - αντιμετωπίζουν την ενοποίηση κρατών σαν αυτά να είναι φυσικές, αμετάβλητες και σταθερές Πλατωνικές οντότητες.
Σολζενίτσιν
Ο Σολζενίτσιν ξεκάθαρα είδε την διαβολική προοπτική της κομμουνιστικής κοινωνίας, πίστευε όμως πως οι Δυτικές κοινωνίες ήταν τουλάχιστον το ίδιο επιβλαβείς.
Αν και η Δύση μοιάζει να μπορεί να αναπαρασταθεί με ένα γκρουπ επιρροής το οποίο εύκολα αλλάζει απόψεις, ταυτόχρονα είναι και σαν την Ελβετία: ένα μοντέλο από κάτω προς τα πάνω. Σίγουρα υπάρχουν κάποιοι που μπορούν να επηρεάσουν με δυσανάλογο τρόπο τις αποφάσεις της Δύσης, όπως σήμερα η Google, ή χθες η General Motors, αλλά ούτε η μία ούτε ή άλλη εταιρεία είναι το κέντρο της Δύσης. Αυτές οι πολυεθνικές δεν μπορούν να ελέγξουν ούτε τον εαυτό τους.
Οι πολυεθνικές τείνουν να χρεωκοπούν. Πρακτικά μια πολυεθνική είναι πολύ πιο πιθανό να χρεοκοπήσει από μια συνηθισμένη οικογενειακή επιχείρηση.
Αυτό το μοντέλο τείνει προς την αθραυστότητα (antifragility). Mια έννοια παρούσα στα βιβλία μου που αναφέρεται σε μια ιδιότητα των συστημάτων να δυναμώνουν όταν εκτίθενται σε δυσκολίες ή και σε απότομα σοκ. Η Ρωσία δεν μπορεί να ανήκει σε αυτή την κατηγορία που περιγράφω.
Ένας μηχανισμός διόρθωσης λαθών
Ένα σταθερό σύστημα απαιτεί ένα αποκεντρωμένο και πολυκέφαλο οργανισμό οπ οποίος κάνει εφικτό να διορθώνονται τα λάθη και να αποφεύγονται οι δηλητηριώδεις συνέπειες ορισμένων ρίσκων, περιορίζοντάς τα σε τοπικά επίπεδα.
Μετά τον πόλεμο του 1918 οι Γάλλοι κατέστρεψαν τη Συρία κάνοντάς την ένα υπερσυγκεντρωτικό κράτος.
Αντίθετα στην περίπτωση του νέου Γερμανικού κράτους μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Γάλλοι επέμεναν να γίνει ένα ομόσπονδο κράτος θεωρώντας πως έτσι θα είναι πιο αποδυναμωμένο. Όταν όμως η Γερμανία στερήθηκε το κέντρο βάρους της, σταμάτησε να σκέφτεται πως θα διεξάγει ένα πόλεμο και ξεκίνησε να σκέφτεται πως θα βγάλει λεφτά. Το βούτυρο, όπως φαίνεται, λειτουργεί καλύτερα από τα όπλα. Η Γερμανία έγινε μια οικονομική δύναμη εξαιτίας της ομοσπονδοποίησής της και φαίνεται μάλιστα και σαν μια φυσική εξέλιξη αφού όλη της η ιστορία βασιζόταν σε μικρά κράτη πριν την κατάληψη από την Πρωσία.
Για τη Ρωσία μια τέτοια αποκέντρωση θα ήταν αδύνατη. Αν έχανε το δικό της κέντρο βάρους αμέσως θα αντιμετώπιζε αποσχιστικές δυνάμεις από 20 μικρότερα κράτη -Τσετσενία, Ινγκουσετία, Μπασκιρία και πάει λέγοντας. Έτσι η Ρωσία κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Το ενδιαφέρον στο Δυτικό κόσμο είναι είναι είναι ένα πολυκέφαλο μοντέλο, αποτελούμενο από συμβόλαια τα οποία επιτρέπουν περιφερειακή αυτονομία κάτω από ένα διεθνή συντονισμό. Η Ρωσία είναι ένα μονοκέφαλο σύστημα το οποίο το μονό που σκέφτεται είναι την ισορροπία δυνάμεων.
Κοιτάξτε τη Δύση: υπάρχει κάποιο κέντρο; Όχι. Κι αν υπήρχε ένα, αυτό θα ήταν το Κίεβο σήμερα.
Κι αν θες να καταστρέψεις τη Δύση πόσες βόμβες πρέπει να ρίξεις; Αν καταστρέψεις την Ουάσιγκτον, το Λονδίνο και το Παρίσι θα συνεχίσουν να υπάρχουν.
Αν όμως καταστρέψουν το παλάτι που μένει ο Πούτιν, τότε μιλάμε για κάτι πολύ διαφορετικό.
Η σταθερότητα ενός αποκεντρωμένου συστήματος είναι πολύ καλύτερη απ’ αυτή ενός συγκεντρωτικού. Λέγοντας αυτό, δηλώνω ευχάριστα αιφνιδιασμένος από την αντίδραση του Δυτικού κόσμου ή οποία μοιάζει να ήρθε τόσο οργανικά. Πίστευα πως η Δύση δεν θα αντιμετώπιζε τον Πούτιν γιατί μια μάχη ανάμεσα σε ένα αυτοκράτορα και κάποιους υπαλλήλους φαινόταν χαμένη εξαρχής. Φαίνεται τελικά πως ο συνασπισμός των πράξεων μας αρχίζει να καρποφορεί.
Αλίμονο, η ΕΕ παραείναι συγκεντρωτική
Η περιφερειακή λειτουργία της ΕΕ δεν γινόταν σεβαστή, γι’ αυτό και ήρθε η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου. Όμως το κατάλληλο μοντέλο είναι αυτό του ΝΑΤΟ, το οποίο υπάρχει σε περιοχές που απαιτείται οργανωμένη -στρατιωτική- κοινή δράση, την ίδια ώρα που επιτρέπει στα κράτη του να κάνουν ότι θέλουν εκτός απ΄ το να επιτεθεί το ένα στο άλλο. Και είμαι ευγνώμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση που κατάφερε να ξεκινήσει την ιδέα που ωθεί τα κράτη να σκέφτονται περισσότερο με όρους περιφερειακού συντονισμού.
Πως μπορεί να εισέλθει η Ρωσία στο μοντέρνο κόσμο;
Μόνο αν διασπαστεί σε μικρότερα κράτη.
Κάποιες ρωσικές ομάδες είχαν πάντα αλυτρωτικές τάσεις -οι Κοζάκοι οι Κουλάκοι, και οι Σιβηριανοί. Υπάρχουν επίσης μειονότητες.
Με μια ευρύτερη έννοια, εξαιτίας αυτού του Συνδρόμου της Βεστφαλίας, τείνει να ξεχαστεί πως οι Ρώσοι δεν έχουν απαραίτητα τα ίδια συμφέροντα με τη Ρωσία. Τα εθνικά συμφέροντα είναι μια αφηρημένη έννοια, και οι άνθρωποι καταλήγουν να πιστεύουν σε αυτά ακόμα κι όταν συγκρούονται με πληθυσμούς οι οποίοι εμπεριέχονται σε αυτά.
Ορθοδοξία και ελάσσονες Πατριάρχες
Ο Πατριάρχης της Μόσχας ήταν επίσης και Πατριάρχης της Ουκρανίας. Όμως στον Ορθόδοξο κόσμο, όταν συμβεί ένας εθνικός η γλωσσικός διαχωρισμός, ένας «ελάσσον» πατριάρχης διορίζεται στη χώρα που έχει γίνει ανεξάρτητα. Αυτό συνέβη στη Σερβία, στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Αυτός είναι ο λόγος που το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, το πιο σημαντικό, συναίνεσε στο αίτημα του Μητροπολίτη του Κιέβου να γίνει ένας «ελάσσον» Πατριάρχης το 2019. Εξαιτίας αυτού του διαχωρισμού, η Ρωσική ορθόδοξη Εκκλησία ένιωσε αποδυναμωμένη. Ο Πατριάρχης της Μόσχας, Κύριλλος, υποστηρίζει τον Πούτιν. Ο Πατριάρχης Αντιόχειας, που βρίσκεται κοντά στον Άσαντ, κάνει το ίδιο.
Αυτό επιβεβαιώνει, αν χρειαζόταν ακόμα επιβεβαίωση, την ανοησία των ιδεών του Σάμουελ Χάντινγκτον όταν μιλούσε για τη Σύγκρουση των Πολιτισμών. Όχι μόνο το βιβλίο του ήταν γεμάτο με ψευδο-μαθηματικούς ισχυρισμούς (οδηγώντας τον μαθηματικό Σερζ Λανγκ να τον «μαυρίσει» στην Ακαδημία των Επιστημών), αλλά, όπως κάθε άλλος «ρεαλιστής», ήταν τόσο ισχυρογνώμων που αυτό τον οδήγησε να πιστεύει πως η Ουκρανία ανήκει στην Ρωσία για πολιτισμικούς λόγους, την ίδια ώρα που κάποιος μπορεί να είναι Ορθόδοξος και να ζει στη Νέα Υόρκη!
Το «πολυκέφαλο» δεν βοήθησε το 2014
Χρειάζεται χρόνος για να αντιδράσει ένα συλλογικό και κατανεμημένο σύστημα. Χρειάζονται πολλά πρόβατα για να πολεμήσουν ένα λύκο, και το 2014 (σ.σ στην Ουκρανία) ήμασταν πολύ λίγα πρόβατα.
Οι άνθρωποι θέλουν να μπορούν να εμπορεύονται ελεύθερα στον κόσμο του Άνταμ Σμιθ. Αυτό το ψευδές δίλημμα μου θυμίζει την σύγκρουση μεταξύ του Ναπολέοντα και των Άγγλων.
Ναπολέοντας εναντίον Άγγλου καταστηματάρχη
Όλοι οι Άγγλοι αρχικά ήθελαν να ταξιδεύουν τα προϊόντα τους με ασφάλεια. Οι απόψεις του Ναπολέοντα δεν τους ενδιέφεραν. Την ίδια στιγμή που ο Ναπολέοντας σκεφτόταν με όρους που θα δόξαζαν τη Γαλλία, οι Άγγλοι σκέφτονταν το πορτοφόλι των ντόπιων καταστηματαρχών. Όμως τελικά ήταν ο Άγγλος καταστηματάρχης που κέρδισε και μαζί με τον Φοίνικα έμπορο, ήταν αυτοί που έφτιαξαν το μοντέρνο κόσμο. Τον Αγγλο-Φοινικικό κόσμο του εμπορικού κοσμοπολιτισμού. Αυτό εξηγεί, για παράδειγμα, ότι οι σημερινοί Γερμανοί ενδιαφέρονται περισσότερο να εξάγουν αυτοκίνητα, αντί να σχεδιάζουν πως θα επεκτείνουν τη χώρα τους.
Ακόμα περισσότερο με αφήνει άφωνο αν ακούω από ορισμένους να μιλούν για τον Αμερικανικό πολιτισμικό ιμπεριαλισμό. Πιστεύετε πως ξεκινώντας τη κάθε τους μέρα οι Αμερικάνοι σκέφτονται πως θα εξάγουν τη μουσική τους ή το φαγητό τους; Αυτό συμβαίνει απλά γιατί οι νέοι άνθρωποι σε διαφορετικές γωνιές του κόσμου, προτιμούν τα χάμπουργκερ.
Δεν είμαι ενάντια στον μοντερνισμό, είμαι υπέρ της βελτίωσής του
Το μοντέρνο φιλελεύθερο σύστημα κάνει λάθη, ναι. Αλλά όταν το κριτικάρω, δεν σκοπεύω στην καταστροφή του, αλλά στη βελτίωσή του. Και είναι ένα καλό σύστημα επειδή μπορεί να διορθώνει τα λάθη του. Κριτικάρω τις αφελείς δυτικές παρεμβάσεις επειδή σκέφτομαι τις συνέπειές τους: ήμουν αντίθετος στον πόλεμο του Ιράκ, και η πράξη επιβεβαίωσε τους φόβους μου. Είμαι εναντίον στις παρεμβάσεις στη Συρία, γιατί αν φύγει ο Άσαντ, δεν ξέρουμε ποιος θα τον αντικαταστήσει. Δεν έχω τίποτα εναντίον του Brexit, γιατί αν οι Βρετανοί θέλουν να είναι μέρος του δικού μας συστήματος, χωρίς να εξαρτώνται από γραφειοκράτες των Βρυξελλών, είναι δικαίωμά τους.
Το πρόβλημα που δημιουργείται από ένα αβλαβές σύστημα όπως το δικό μας είναι η διαφάνειά του, που προκαλεί αντιληπτικές παραμορφώσεις: Ο Τοκβίλ κατανοούσε πως η αξία της ισότητας μοιάζει μεγαλύτερη όταν η ίδια η ισότητα μίκραινε. Παρομοίως ένα σύστημα μοιάζει όλο και πιο δυσλειτουργικό όταν είναι διάφανο. Για αυτό και οι επιθέσεις μου απέναντι σε κάποιον σαν τον Έντουαρντ Σνόουντεν και τους ακόλουθούς του. Αυτοί εκμεταλλεύονται αυτό το παράδοξο για να επιτεθούν στη Δύση προς όφελος των Ρώσων υποκινητών.
Ο ψευδο-φιλελευθερισμός προσκαλεί την τυραννία
Έχω πρόβλημα με πολύ κόσμο, συχνά αφελείς φιλελεύθερους, που νομίζουν ότι είμαι σαν κι αυτούς επειδή τους αρέσουν τα βιβλία μου. Κάποιοι απ’ αυτούς όμως θέλουν να καταστρέψουν το σύστημά μας, αντί να το βελτιώσουν. Πολλοί είναι γεμάτοι μνησικακία.
Δεν καταλαβαίνουν πως η εναλλακτική απέναντι στο δικό μας ακατάστατο σύστημα είναι η τυρρανία. Ένα κράτος-μαφία (η Λιβύη σήμερα, ο Λίβανος κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου), ή ένα αυταρχικό κράτος. Κι αυτοί οι ηλίθιοι αποκαλούν τους εαυτούς τους φιλελεύθερους!
Αυτή είναι η περίπτωση του Σνόουντεν και των υποστηρικτών του. Είναι υποκριτές. Αν σας έλεγα για μια οργάνωση στο Ριάντ που υπερασπίζεται γυναίκες στη Γαλλία ενάντια στην αντρική καταπίεση, θα γελούσατε μαζί μου. Ε λοιπόν ο Σνόουντεν υποστηρίζει πως υπερασπίζεται τους Αμερικάνους ενάντια στην τυραννία της Google, την στιγμή που εργάζεται από τη …Μόσχα!
Στο Twitter παρατήρησα ότι μέσα σ’ αυτό το αφελές φιλελεύθερο ή καλύτερα ψευδο-φιλελεύθερο οικοσύστημα, περιλαμβάνει υποστηρικτές του Bitcoin, ή και ανθρώπους που όπως και ο Σνόουντεν, θεωρούν τον Covd ως ένα πρόσχημα για κάποιο σκοτεινό έλεγχο του παγκόσμιου πληθυσμού. Περιλαμβάνονται επίσης αντιεμβολιαστές.
Πραγματικά βρισκόμαστε στην καρδιά της παραπληροφόρησης. Ο στόχος του Ρωσικού Προπαγανδιστικού Προγράμματος είναι να δημιουργήσει κλίμα ανασφάλειας μεταξύ πολιτών και αρχών, εκμεταλλευόμενο οτιδήποτε μπορεί να προκαλέσει μια διαφωνία.
Η παραπληροφόρηση, σύμφωνα με ένα ρητό που φέρεται να ανήκει στον Στάλιν, εξελίσσεται ως εξής: «Ο θάνατος ενός ανθρώπου είναι μια τραγωδία. Ο θάνατος εκατομμυρίων ανθρώπων είναι μια στατιστική».
Όπως αυτοί οι αντιεμβολιαστές για παράδειγμα που μεγαλοποιούν τις ελάχιστες παρενέργειες των εμβολίων για τον covid.
Πώς έμαθα για αυτή την παραπληροφόρηση
Ξεκίνησα να εντοπίζω λογαριασμούς στο Twitter που ονομάζονται «Λίντα». Δηλαδή υποστηρικτές του Τραμπ οι οποίοι διαμαρτυρόμενοι εναντίον του πληθωρισμού χρησιμοποιούσαν το σήμα από το ρούβλι αντί για το δολλάριο. Όταν οι ίδιοι άνθρωποι υποστηρίζουν τους Καναδούς οδηγούς φορτηγών (σ.σ. έκλειναν δρόμους διαμαρτυρόμενοι για τα περιοριστικά μέτρα) και τον Πούτιν, τότε υπάρχει πρόβλημα.
Κατά κάποιο τρόπο ξεκίνησα να υπερασπίζομαι την Ουκρανία επειδή οι ίδιοι ανόητοι που έκανα επιθέσεις εναντίον μου για αυτά που έλεγα για τον covid, υπερασπίστηκαν στη συνέχεια και τον Πούτιν.
Ακόμα με ενοχλεί να βλέπω ελευθεριακούς (libertarians) να υπερασπίζονται ένα αυτοκράτορα!
Οι ελευθεριακοί ελέγχονται από τη Ρωσία επειδή, γενικά, είναι αφελείς άνθρωποι που σκέφτονται μόνο σε ένα επίπεδο. Δεν γνωρίζουν πως να υπολογίσουν τις συνέπειες συγκεκριμένων πράξεων. Αυτό είναι που τους ξεχωρίζει από τους κλασικούς φιλελεύθερους.
Η Μεγάλη Ειρήνη
Δεν περίμενα αυτό τον πόλεμο για να καταλάβω πως ο Πίνκερ (Steven Pinker) έκανε λάθος σχετικά με την μείωση της βίας. Δεν υπάρχει κάτι που να λέγεται Μεγάλη Ειρήνη, κυρίως γιατί το παρελθόν δεν ήταν τόσο βίαιο όσο ο Πίνκερ νομίζει. Οι συνάδελφοί μου και εγώ έχουμε απορρίψει τους υπολογισμούς του Πίνκερ με την έρευνά μας. Τα λάθη του προέρχονται κυρίως από το γεγονός ότι κάποια από τα δεδομένα τα οποία χρησιμοποιεί υπερεκτιμούν τον αριθμό των θανάτων σε περασμένες συρράξεις. Ο Πίνκερ θέλει να παραστήσει τον θεματοφύλακα της σύγχρονης φιλελεύθερης σκέψης, αλλά καταλήγει να γίνει σαν ένας Αμερικάνος Βernar Henri Levy: δεν ξέρει τίποτα για το αντικείμενό του.
Επιπλέον, ακόμα κι αν αυτή η σύγκρουση που βλέπουμε τώρα, τελειώσει με κάποιο καλό τρόπο, θα έχει δείξει πως είναι αρκετό για ενα κράτος απλά και μόνο να κατέχει πυρηνικά για να είναι ικανό να προκαλέσει μια καταστροφή. Όμως, στο σημερινό κόσμο, δεν μπορεί να είναι αποδεκτό για ένα ηγέτη να κατακτά μια άλλη περιοχή επειδή απλά κατέχει μια ατομική βόμβα. Αυτό το αξίωμα πρέπει να καταστραφεί.
Έτσι οδηγούμαστε στον επόμενο κίνδυνο, την Κίνα. Οπωσδήποτε, δεν έχει ξεφύγει από το μοντέρνο κόσμο τόσο πολύ όσο η Ρωσία και εμπορικά παραμένει στενά συνδεδεμένη με τη Δύση. Έχει όμως αυτοκρατορικές τάσεις. Το καλύτερο που θα μπορούσε να της συμβεί λοιπόν είναι να αρχίσει να διασπάται για να γλιτώσει από το ζυγό του Πεκίνου. Περιοχές όπως η Ταϊβάν και το Χονγκ Κόνγκ δίνουν το παράδειγμα ξεπερνώντας σε επιδόσεις την Κίνα.
Διχασμένη Ρωσία
Πρέπει να αφήσουμε τη Ρωσία να διχαστεί μόνη της. Αν το κεντρικό καθεστώς αποδυναμωθεί θα εμφανιστούν πυρήνες αυτονομίας. Όπως είπαμε και προηγουμένως το φιλελεύθερο μοντέλο δεν είναι συμβατό με το ρωσικό και η Ρωσία δεν μπορεί να επιβιώσει αν δεν είναι υπερ-συγκεντρωμένη.
Τελειώνοντας τον πόλεμο στην Ουκρανία
Αν δώσεις στον Πούτιν το οτιδήποτε, θα έχει κερδίσει τον πόλεμο. Η ηγεσία της Ρωσίας πρόπιε να ταπεινωθεί και ο μόνος τρόπος για να συμβεί αυτό είναι να υποχωρήσει. Χρειαζόμαστε μια επανάληψη του Ρωσο-Ιαπωνικού πολέμου του 1905. Σε μια τέτοια περίπτωση ο Πούτιν θα εξολοθρευθεί από το εσωτερικό του. Ιστορικά σε αυτούς που δέχονται αυταρχικά καθεστώτα, δεν αρέσει να τα βλέπουν αποδυναμωμένα. Ένας αδύναμος Πούτιν, παύει να είναι Πούτιν. Με τον ίδιο τρόπο ένας καλός, προνοητικός και σκεπτόμενος Τραμπ, παύει να είναι Τραμπ. Για να συνεχιστεί η δύναμη τέτοιων ηγετών πρέπει αρκετά κορόιδα να ταΐζουν αυτό το αφήγημα που τους κρατά δυνατούς. Αν αρχίσουν να το αμφισβητούν, τότε θα έχει ξεκινήσει η αρχή του τέλους τους.